Bạn có biết về Greta Thunberg, bé gái người Thuỵ Điển ở tuổi 16 đã trở thành tiếng nói đại diện cho hàng triệu người trẻ tuổi lo lắng cho trái đất, những người chăm chỉ phân loại rác, dọn vệ sinh các bãi biển, quan tâm đến biến đổi khí hậu và bảo vệ môi trường; có đến 86% người tiêu dùng Việt sẵn sàng chi trả cao hơn để mua sản phẩm/dịch vụ từ các công ty có ảnh hưởng tích cực đến xã hội và môi trường, so với 76% người tiêu dùng khu vực Đông Nam Á (Theo báo cáo Phát triển bền vững của Công ty nghiên cứu thị trường toàn cầu Nielsen)

Điều đó thể hiện nhân loại ở mọi độ tuổi và người Việt Nam chúng ta đã có ý thức về bảo vệ môi trường, bảo vệ trái đất. Vấn đề cạn kiệt tài nguyên, ô nhiễm môi trường, trái đất nóng lên, tầng ozôn bị tổn hại, biến đổi khí hậu đang trở nên bức thiết, không chỉ ảnh hưởng đến hiện tại mà còn ảnh hưởng đến thế hệ tương lai, cần phải giải quyết triệt để để hướng đến mục tiêu phát triển bền vững.

Nếu bạn muốn theo đuổi một nghề nghiệp ổn định lại có ý nghĩa bảo vệ môi trường sống, bảo vệ hành tinh xanh thì ngành Quản lý Tài nguyên và Môi trường là một ngành học đáng cân nhắc. Hãy cùng Hướng nghiệp 4.0 CDM tìm hiểu: Hiểu thế nào về Ngành Quản lý Tài nguyên và Môi trường, Triển vọng của ngành Quản lý Tài nguyên và Môi trường? Vị trí việc làm sau khi tốt nghiệp? Ngành Quản lý Tài nguyên và Môi trường học những gì?

1.Ngành Quản lý Tài nguyên và Môi trường là gì

Ngành Quản lý Tài nguyên và Môi trường là ngành học về các chính sách quản lý, quy hoạch và các kiến thức vận hành kỹ thuật cơ bản trong việc khai thác, sử dụng hợp lý các nguồn tài nguyên thiên nhiên; phòng ngừa, hạn chế tác động xấu đến môi trường; ứng phó sự cố môi trường; khắc phục ô nhiễm, suy thoái môi trường, cải thiện chất lượng môi trường; bảo tồn đa dạng sinh học; ứng phó với biến đổi khí hậu.

Các chuyên ngành: quản lý sử dụng tài nguyên đất đai, khoáng sản, nước biển, rừng; địa chất; bảo vệ môi trường; biến đổi khí hậu; viễn thám.

Có thể nói, ngành Quản lý Tài nguyên và Môi trường cung cấp những kiến thức tổng quát, thiên về hoạch định chính sách và phương pháp, quy trình quản lý. Hiện nay, khi vào giai đoạn chuyên ngành của ngành Quản lý Tài nguyên và Môi trường, một số cơ sở đào tạo không chia chuyên ngành, một số chia thành nhiều chuyên ngành hoặc tách các chuyên ngành thành ngành đào tạo riêng theo: 

• Từng loại tài nguyên thiên nhiên như ngành Quản lý Tài nguyên và Môi trường biển đảo; ngành Quản lý Tài nguyên rừng; ngành Quản lý Tài nguyên nước; ngành Quản lý Tài nguyên khoáng sản - Các ngành đi sâu vào kỹ thuật như ngành Kỹ thuật môi trường; ngành Công nghệ môi trường, ngành Kỹ thuật tài nguyên nước, ngành Kỹ thuật địa chất; ngành Kỹ thuật tài nguyên đất.
• Chuyên về ứng phó biến đổi khí hậu như ngành Biến đổi khí hậu và phát triển bền vững. 

Thí sinh nên xem xét kỹ để có chọn lựa phù hợp 

2. Triển vọng của ngành Quản lý Tài nguyên và Môi trường

Việt Nam đang trong giai đoạn đẩy mạnh quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập quốc tế. Đi cùng với đó thì việc khai thác các nguồn tài nguyên thiên nhiên đã làm nảy sinh hàng loạt các vấn đề tài nguyên cạn kiệt, môi trường ô nhiễm. Chính phủ luôn quan tâm đến vấn đề bảo vệ môi trường, phát triển bền vững. Gần đây nhất, ngày 13/4/2022, Phó Thủ tướng Lê Văn Thành đã ký ban hành Quyết định số 450/QĐ-TTg phê duyệt Chiến lược bảo vệ môi trường quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050. Mục tiêu tổng quát của Chiến lược nhằm ngăn chặn xu hướng gia tăng ô nhiễm, suy thoái môi trường; giải quyết các vấn đề môi trường cấp bách; từng bước cải thiện, phục hồi chất lượng môi trường; ngăn chặn sự suy giảm đa dạng sinh học; góp phần nâng cao năng lực chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu; bảo đảm an ninh môi trường, xây dựng và phát triển các mô hình kinh tế tuần hoàn, kinh tế xanh, cac-bon thấp, phân đấu đạt được các mục tiêu phát triển bền vững 2030 của đất nước.

Xem toàn bộ Chiến lược bảo vệ môi trường quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 tại đây.

Theo dự báo của Bộ Tài nguyên và Môi trường, từ năm 2020 - 2025, hướng tới năm 2035, nhân lực về môi trường sẽ là 1 trong 8 nhóm ngành thu hút nhiều lao động nhất, cần tối thiểu 10.800 người/năm.

Hiện nay, hầu hết các công ty, nhà máy sản xuất đều cần kỹ sư môi trường để quản lý sản xuất, đảm bảo công nghệ, theo dõi quy trình, thực hiện sáng chế sản phẩm theo hướng xanh, sạch, tiết kiệm và bảo vệ môi trường đúng quy định của pháp luật. Số lượng doanh nghiệp bị ràng buộc bởi tiêu chuẩn ISO 14001 (chứng minh doanh nghiệp có trách nhiệm với môi trường và đáp ứng các yêu cầu về môi trường của các bên liên quan) ngày càng nhiều hơn. Để đạt tiêu chuẩn này phải có hệ thống xử lý môi trường đạt chuẩn và sự có mặt của những kỹ sư công nghệ kỹ thuật môi trường là cực kỳ cần thiết. Hơn nữa, Luật Bảo vệ môi trường số 72/2020/QH14 ra ngày 4/12/2020 đã quy định rằng, các công ty có hoạt động ảnh hưởng đến môi trường đáng kể thì đều phải có cán bộ chuyên trách về môi trường.

Từ những thông tin trên cho thấy nhu cầu nhân lực ngành Quản lý Tài nguyên và Môi trường rất lớn trong thời gian tới.  Đây cũng là lý do nhu cầu đào tạo nguồn nhân lực ngành Quản lý Tài nguyên và Môi trường ngày càng tăng và được coi là chìa khóa của chiến lược môi trường quốc gia. 

3. Vị trí việc làm ngành Quản lý Tài nguyên và Môi trường
Sinh viên tốt nghiệp ngành Quản lý Tài nguyên và Môi trường có thể làm việc trong các đơn vị

• Cán bộ trong các cơ quan nhà nước về quản lý tài nguyên và môi trường từ Trung ương đến địa phương như: Bộ/Sở/PhòngTài nguyên và Môi trường, Bộ/Sở/ Phòng Khoa học và Công nghệ, Bộ/Sở/Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, các phòng, ban trực thuộc UBND liên quan đến công tác quản lý tài nguyên và môi trường; các ban quản lý dự án.
• Cảnh sát môi trường
• Chuyên viên – kỹ sư trong các tổ chức quốc tế, tổ chức chính phủ và phi chính phủ, các đơn vị tư vấn, các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực khai thác, sử dụng, bảo vệ tài nguyên và môi trường, trung tâm tư vấn lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, quy hoạch xây dựng, quy hoạch rừng, quy hoạch môi trường…
• Chuyên viên – kỹ sư các doanh nghiệp có xả thải ra môi trường. 
• Chuyên viên- kỹ sư trong các doanh nghiệp sử dụng, khai thác tài nguyên đất, nước, gió, khoáng sản….
• Cán bộ giảng dạy, nghiên cứu, ứng dụng và triển khai các đề tài vào thực tiễn thuộc lĩnh vực tài nguyên và môi trường tại các viện nghiên cứu, các trung tâm và cơ quan nghiên cứu của các bộ, ngành, trường đại học.
• Tự làm chủ doanh nghiệp, cơ sở sản xuất kinh doanh, dịch vụ liên quan đến lĩnh vực môi trường. 

Một số công việc cụ thể trong các doanh nghiệp về môi trường

• Chuyên viên kinh doanh: giới thiệu sản phẩm – dịch vụ cho khách hàng, tư vấn sản phẩm hoặc công nghệ, thuyết phục khách hàng 
• Chuyên viên tư vấn môi trường tiếp nhận yêu cầu, lập báo cáo đánh giá tác động môi trường (ĐTM), người làm báo cáo giám sát thi công, báo cáo vận hành thử nghiệm, báo cáo hoàn thành các thủ tục môi trường cho chủ đầu tư; báo cáo giám sát định kỳ, báo cáo tình hình quản lý chất thải gây hại cho công trình. 
• Chuyên viên thiết kế: tiếp nhận yêu cầu xử lý môi trường; khảo sát, thu thập thông tin (mặt bằng, công suất, thành phần chất thải, quy trình sản xuất, nguồn xả đầu ra,…); phân tích dữ liệu; tính toán, lựa chọn công nghệ, thiết kế kiến trúc; lên dự toán, báo giá; thiết kế chi tiết thi công. 
• Chuyên viên thi công và vận hành công trình lên kế hoạch, tiến độ thi công, làm việc  đơn vị thi công xây dựng- lắp đặt  theo dõi, xử lý các vấn đề thi công, nghiệm thu – chạy thử, hướng dẫn – tập huấn nhân sự vận hành. Kiểm tra, đảm bảo chất lượng chất thải sau xử lý.

4. Học ngành Quản lý Tài nguyên Môi trường cần những tố chất gì

• Yêu thiên nhiên, có ý thức bảo vệ môi trường
• Khả năng học hỏi cao
• Các kỹ năng tuỳ vào vị trí làm việc sau khi tốt nghiệp

Ngành Quản lý Tài nguyên và Môi trường là một lĩnh vực rộng, bạn không thể giỏi tất cả về kiến thức và kỹ năng của tất cả các chuyên ngành, do vậy, bạn nên trang bị tốt kiến thức tổng quát sau đó chọn một chuyên ngành phù hợp. Đối với các Trường không chia chuyên ngành, sau một thời gian học bạn cần xác định một hoặc vài thế mạnh của mình để đào sâu nghiên cứu.

Ví dụ, bạn có định hướng và thế mạnh về phần tư vấn, lập dự án, bạn sẽ tìm hiểu, nghiên cứu thêm các quy định, các dự án mẫu, các báo cáo, rèn luyện thêm ký năng giao tiếp, lập báo cáo, kỹ năng vẽ thiết kế, công nghệ thông tin liên quan và xin thực tập, làm khoá luận – báo cáo tốt nghiệp về mảng này.

Hoặc bạn có thế mạnh về kỹ thuật có thể học ngành/chuyên ngành Kỹ thuật Môi trường hoặc học Quản lý Tài nguyên và Môi trường nhưng bạn tự đi sâu vào các phương pháp, công nghệ, quy trình xử lý chất thải.

Ngành Quản lý Tài nguyên và Môi trường ở Việt Nam được đào tạo tại các trường hiện nay được đánh giá là còn nặng về lý thuyết và ít thực hành, do vậy bạn nên xin đi thực tập, làm thêm tại các đơn vị các liên quan để tăng cơ hội có việc làm tốt khi tốt nghiệp. Hơn nữa, dưới tác động mạnh mẽ của cách mạng công nghiệp 4.0 và toàn cầu hoá, công nghệ - kỹ thuật trong ngành Tài nguyên và Môi trường đang thay đổi hàng ngày, bạn cần liên tục tự cập nhật kiến thức và kỹ năng cho mình.

5. Ngành Quản lý Tài nguyên và Môi trường học những gì

Sinh viên ngành Quản lý Tài nguyên và Môi trường được trang bị những kiến thức chung, chính sách về môi trường sống, về tài nguyên, con người, động thực vật, nguồn nước, tập quán sinh hoạt, thổ nhưỡng, biến đổi khí hậu, các kỹ thuật về kiểm soát ô nhiễm môi trường; các kỹ thuật và quản lý vận hành các công trình hoặc hệ thống kiểm soát môi trường như xử lý nước thải đô thị và công nghiệp; kiểm soát ô nhiễm không khí, xử lý chất thải rắn và chất thải nguy hại và tuần hoàn, tái sử dụng, tái sinh chất thải...

Các môn học tiêu biểu: Vẽ kỹ thuật; Bản đồ học, Khí tượng thuỷ văn; Quan trắc môi trường; Luật và chính sách môi trường; Quy hoạch môi trường; Thuỷ văn; Địa chất môi trường; Hệ thống định vị toàn cầu và viễ thám; Sinh thái môi trường; Biến đổi khí hậu; Địa chất môi trường; Kinh tế môi trường; Quản lý tài nguyên đất, Quản lý tài nguyên nước, Quản lý tài nguyên rừng; Quản lý và xử lý chất thải độc hại; Quản lý và sử dụng tiết kiệm năng lượng; Kỹ thuật xử lý nước thải; Quản lý và xử lý chất thải rắn; Quản lý và tái sử dụng chất thải hữu cơ; Quản lý môi trường đô thị và khu công nghiệp; Sản xuất sạch hơn; Đánh giá tác động môi trường; Thiên tai và quản lý rủi ro; Truyền thông môi trường; Ứng dụng GIS.

6. Các cơ sở đào tạo ngành Quản lý Tài nguyên và Môi trường trình độ đại học

 Khu vực miền Bắc:

• Trường Đại học Tài Nguyên và Môi trường
• Trường Đại học Kinh tế Quốc dân
• Trường Đại học Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội
• Phân hiệu Đại học Thái Nguyên tại Lào Cai
• Trường Đại học Hạ Long
• Trường  Đại học Nông lâm Bắc Giang 
• Trường Đại học Nông lâm - Đại học Thái Nguyên

Khu vực miền Trung:

• Trường Đại học Duy Tân
• Trường Đại học Nông lâm TPHCM - Phân hiệu tại Gia Lai
• Trường Đại học Khoa học- Đại học Huế
• Trường Đại học Bách Khoa - Đại học Đà Nẵng
• Trường Đại học Sư phạm- Đại học Đà Nẵng
• Trường Đại học Vinh
• Trường Đại học Quảng Bình
• Trường Đại học Quy Nhơn

Khu vực miền Nam:

• Trường Đại  học Tài nguyên Môi trường TP. HCM
• Trường Đại học Công nghiệp thực phẩm TP.HCM
• Trường Đại học Công nghiệp TP.HCM
• Trường Đại học Hoa Sen
• Trường Đại học Công nghệ Miền Đông
• Trường Đại học Thủ Dầu Một
• Trường Đại học Cần Thơ
• Trường Đại học An Giang
• Trường Đại học Tây Đô
• Trường Đại học Nguyễn Tất Thành

Kim Tuyến tổng hợp