Gần đây nhất, Ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh Vượng đã khiến nhiều người ngạc nhiên khi thay vì tìm kiếm nhân sự tốt nghiệp ngành ngân hàng, họ lại tìm kiếm nhân sự có kinh nghiệm 3 năm trong lĩnh vực tâm lý. Nhiệm vụ của nhân sự này chủ yếu là nghiên cứu, đánh giá, lập kế hoạch và giúp nhân viên của ngân hàng này giảm stress. Cùng với đó, những vụ tự tử đau lòng của học sinh dưới áp lực thi cử, học hành là hồi chuông cảnh báo về sức khoẻ tinh thần của nhiều người trong xã hội.

Con người là bộ máy sinh học phức tạp nhất. Vì vậy, tâm lý học - khoa học tìm hiểu tâm trí con người, xem xét cách vận hành của tâm trí luôn hết sức thú vị và có ý nghĩa với xã hội. Tâm lý học giúp con người có thể tương tác với nhau tốt hơn, cải thiện giao tiếp, tăng sự tự tin, phát huy khả năng và vượt qua những suy nghĩ tiêu cực hoặc những vấn đề về tinh thần.

Hãy cùng Hướng nghiệp 4.0 CDM tìm hiểu về ngành Tâm lý học, triển vọng của ngành này, ngành Tâm lý học có cơ hội việc làm ra sao và được học những gì nhé.

1.Ngành Tâm lý học là gì

Theo Hiệp hội Tâm lý Hoa Kỳ, Tâm lý học là ngành nghiên cứu về tâm trí và hành vi của con người.

Cụ thể, ngành tâm lý học là ngành học nghiên cứu về cách thức con người xử lý thông tin, suy nghĩ, cảm nhận, hành động dưới sự ảnh hưởng của các yếu tố sinh học, môi trường và xã hội. Ngành tâm lý học cũng nghiên cứu các phương pháp tiếp cận, xử lý các vấn đề tâm lý.

Tâm lý học được xem là sự kết hợp giữa hai lĩnh vực xã hội và khoa học.

Có nhiều cách phân loại, theo cách phân loại phổ biến, tâm lý học có thể chia thành

• Tâm lý học lâm sàng
• Tâm lý học nhận thức
• Tâm lý học hành vi
• Tâm lý học phát triển
• Tâm lý học sức khỏe
• Tâm lý học tiến hoá
• Tâm lý học nghề nghiệp
• Tâm lý học pháp y
• Tâm lý học xã hội
• Tâm lý học thần kinh
• Tâm lý học giáo dục
• Tâm lý học quản lý

Hiện một số Trường không chia chuyên ngành trong khi một số Trường khác lại chia ra các ngành/chuyên ngành như Tâm lý học Tham vấn - Trị liệu, Tâm lý học Tổ chức - Nhân sự, tâm lý học giáo dục, Tâm lý học trường học, Tâm lý học Lâm sàng, Tâm lý học xã hội, Tâm lý học Quản trị – Kinh doanh. Thí sinh cần xem kĩ thông tin tuyển sinh về chia chuyên ngành của từng Trường.

2. Triển vọng của ngành Tâm lý học

Xã hội ngày càng phát triển, bên cạnh sức khoẻ thể chất, sức khoẻ tinh thần đang nhận được sự quan tâm ngày càng lớn. Giữ cho tâm trí khoẻ mạnh là nhu cầu của mỗi con người ở bất cứ độ tuổi nào. 

Với dân số gần 100 triệu người, Việt Nam lại đang trên con đường công nghiệp hoá, hiện đại hoá với tốc độ nhanh. Sự phát triển nhanh chóng này dẫn đến nhiều vấn đề tâm lý xuất hiện, nhu cầu về chăm sóc tinh thần sẽ tăng cao. Thống kê của Viện Sức khỏe tâm thần - Bệnh viện Bạch Mai cho thấy tại Việt Nam, hiện có khoảng 30% dân số có rối loạn tâm thần, trong đó tỉ lệ trầm cảm chiếm 25%. Theo nghiên cứu của Quỹ Nhi đồng Liên Hợp Quốc (UNICEF), khoảng 8% - 29% trẻ em đang trong độ tuổi vị thành niên ở Việt Nam mắc các bệnh về sức khỏe tâm thần. Ước tính tại Việt Nam có ít nhất 3 triệu thanh, thiếu niên có các vấn đề về sức khỏe tâm lý, tâm thần. Tuy nhiên chỉ có khoảng 20% trong số đó nhận được hỗ trợ y tế và điều trị cần thiết.

Ngày 8/12/2020, Thủ tướng Chính phủ ký Quyết Định số 34/2020/QĐ -TTg Ban hành Danh mục nghề nghiệp Việt Nam, trong đó xác định chức danh Nhà tâm lý học (mã nghề 2634) mô tả cụ thể về một số chức năng nhiệm vụ chủ yếu. Mã nghề này còn được phân loại thành các mã nghề nhỏ hơn như Nhà tâm lý học lâm sàng, Nhà trị liệu tâm lý, Nhà tâm lý học đường...Đáng nói là nghề Nhà trị liệu tâm lý đã được phân biệt rõ với nghề Bác sỹ tâm thần, bác sĩ tâm lý. Điều này thể hiện sự công nhận và nhận thức của xã hội với các ngành nghề tâm lý học đã được nâng cao.

Theo Maxfield Brown, quản lý của hãng tư vấn về đầu tư nước ngoài tại châu Á Dezan Shira & Associates (DSA):”Với tốc độ tăng trưởng hiện tại, cũng như chính sách và thị trường sẽ thay đổi rất nhiều trong 5 năm nữa, đầu tư vào các dịch vụ sức khỏe tinh thần có thể là hướng đi đầy tiềm năng”.

3. Cơ hội việc làm ngành Tâm lý học

Sinh viên tốt nghiệp Tâm lý học có thể làm việc tại các vị trí

Chuyên gia tâm lý học đường

Làm việc tại các trường học với vị trí phụ trách tâm lý học đường, hỗ trợ giáo viên, cha mẹ học sinh trong việc nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, đánh giá và can thiệp rối loạn tâm lý trẻ em, quản sinh, quản nhiệm, hướng nghiệp… 

Đặc biệt có thể làm việc trong các trường học giáo dục đặc biệt, can thiệp sớm cho trẻ tự kỷ, rối loạn phát triển.

Chuyên gia trị liệu tâm lý

Làm việc tại các bệnh viện tâm thần, các trung tâm tư vấn hôn nhân – gia đình phòng trị liệu tâm lý, viện dưỡng lão; làm việc độc lập hoặc hỗ trợ cho các bác sĩ tâm thần giúp cho người cần trị liệu 

Chuyên gia trị liệu tâm lý khác bác sĩ tâm lý 

Bác sĩ tâm lý được đào tạo chuyên môn về y khoa. Phương pháp điều trị của bác sĩ tâm lý là thuốc, các biện pháp vật lý (sốc điện, các biện pháp kích thích não…); Phương pháp điều trị của nhà trị liệu tâm lý là các liệu pháp tâm lý.

Chuyên gia tham vấn tâm lý

Làm việc tại các trung tâm tư vấn, trực các đường dây nóng, tổ chức phi chính phủ, các dự án vì cộng đồng; gặp gỡ, trò chuyện giúp cho những người có nhu cầu hiểu, nhận thức được vấn đề của mình và tự tìm cách giải quyết về các vấn đề hôn nhân gia đình, công việc, học tập….

Chuyên gia tư vấn tuyển dụng, nhân sự 

Làm việc tại các doanh nghiệp, giúp đánh giá nhu cầu nhân lực của doanh nghiệp, lên kế hoạch tuyển dụng, tuyển chọn ứng viên; giúp nhân viên giải quyết các vấn đề tâm lý như stress; xây dựng môi trường tâm lý thuận lợi, tạo động lực làm việc cho nhân viên  và giải quyết các xung đột

Chuyên gia Marketing, Quan hệ công chúng, Truyền thông nội bộ

Làm việc tại các doanh nghiệp, phát huy khả năng thấu hiểu, nắm bắt nhu cầu và xây dựng mối quan hệ để làm việc với nhân viên, khách hàng và đối tác.

Chuyên gia nghiên cứu/giảng dạy

Làm việc ở các viện nghiên cứu, trung tâm nghiên cứu, các trường đại học, cao đẳng, các trung tâm giảng dạy kĩ năng sống.

Chuyên gia tâm lý học thể thao

Giúp các vận động viên có đời sống tinh thần lành mạnh, giúp nâng cao thành tích, hình ảnh của vận động viên, ngành thể thao.

Chuyên gia Tâm lý pháp  y  

Phụ trách tư vấn cho các công tố viên, thẩm phán, luật sư… đánh giá tâm lý của các cá nhân có liên quan đến vấn đề pháp luật. Tuy nhiên, lĩnh vực này ở Việt Nam còn rất sơ khai.

Theo Hướng nghiệp 4.0 CDM, sau thời gian khá dài không được đánh giá đúng mực, nhiều sinh viên khó khăn trong việc kiếm việc làm hoặc phải làm trái ngành, hiện nay, cơ hội việc làm đã trở nên rộng mở với ngành Tâm lý học

4. Tố chất cần có để thành công trong ngành Tâm lý học 

• Có tấm lòng vị tha, độ lượng, muốn giúp đỡ người khác
• Tâm hồn phóng khoáng
• Nhạy cảm, tinh tế
• Khả năng lắng nghe, thấu hiểu
• Có hệ thống thế giới quan khoa học đúng đắn

5. Ngành Tâm lý học học những gì

Các môn học tiêu biểu: Não bộ, hành vi và sức khỏe; Kỹ năng tham vấn tâm lý, Tâm lý học tổ chức - nhân sự; Tâm lý học quản lý; Tâm lý học phát triển; Tâm bệnh học phát triển; Can thiệp và trị liệu tâm lý trẻ em; Tư duy phản biện; Tâm lý học xã hội; Tâm lý học giao tiếp; Tâm lý học sức khoẻ lý học tình dục; Tâm lý trị liệu; Tâm lý học học đường; Tâm lý học thể thao; Chăm sóc tâm lý - xã hội cho người cao tuổi; Tâm lý học nhân cách; Tâm bệnh học đại cương; Tâm lý học pháp lý; Tâm lý học lao động và hướng nghiệp; Đánh giá và can thiệp rối loạn phát triển; Tham vấn hôn nhân và gia đình; Tham vấn học đường; Tham vấn nguồn nhân lực. 

6. Các trường đào tạo ngành Tâm lý học trình độ đại học

• Trường Đại học khoa học và nhân văn Hà Nội.
• Trường Đại học Lao động – xã hội.
• Trường Đại học Tân Trào.
• Trường Đại học khoa học và nhân văn TP. HCM.
• Trường Đại học Đông Á
• Trường Đại học Sư phạm TP.HCM.
• Trường Đại học Sư phạm Hà Nội.
• Trường Đại học Sài Gòn.
• Trường Đại học Quốc tế Sài Gòn.
• Trường Đại học Công nghệ TP. HCM.
• Trường Đại học Hoa Sen.
• Trường Đại học Văn Lang.
• Trường Đại học Văn Hiến.

Kim Tuyến tổng hợp