Mới gần đây, khi kỳ thi tốt nghiệp đang tới trong một chương trình trực tuyến về Lựa chọn ngành nghề, tôi lại gặp được một số câu hỏi xoay quanh vấn đề lương/thu nhập của các ngành nghề. Và trong các câu hỏi, nổi lên một vấn đề băn khoăn của nhiều bạn: “Em nên chọn ngành có lương cao hay ngành phù hợp với năng lực, sở thích của mình?”

Tôi xin đưa ra suy nghĩ của mình về vấn đề này, khi nhận được câu hỏi trên, tôi thường hỏi lại để xem các bạn hiểu như thế nào là lương cao và thấy đa số các bạn hiểu lương cao là lương khi ra trường từ 15 triệu đồng/tháng trở lên và về lâu dài có thể gấp 3-4 lần mức đó.

Tôi nhận ra mức lương hay thu nhập này hoàn toàn hợp lý với việc các bạn được đào tạo và giúp nuôi sống bản thân và gia đình. Về hướng nghiệp, lương hay thu nhập mong muốn nằm trong hệ thống giá trị nghề nghiệp của mỗi người. Giá trị nghề nghiệp là những gì một cá nhân mong muốn đạt được từ ngành nghề mà họ theo đuổi như: tính chất của công việc: có tính sáng tạo hay lặp đi lặp lại; công việc ít tiếp xúc hay tiếp xúc nhiều người; công việc di chuyển nhiều/ít đi lại; công việc giúp đỡ được những người yếu thế trong xã hội? công việc có thu nhập như thế nào? thu nhập cứng hay tính theo doanh thu đem lại… Có đến khoảng hơn 40 giá trị nghề nghiệp khác nhau và mỗi cá nhân sẽ chọn ra từ 5-10 giá trị nghề nghiệp quan trọng với họ. Đây cũng là cơ sở để chọn ngành nghề có cơ hội đáp ứng cao các giá trị nghề nghiệp này.

Do đó, lương hay thu nhập là một yếu tố giúp chúng ta cần cân nhắc khi lựa chọn ngành nghề và việc kinh nghiệm của tôi, đối với đa số các bạn trẻ,  nó cũng chiếm một vị trí quan trọng trong hệ thống giá trị nghề nghiệp của họ. 

Tuy nhiên, chúng ta cũng cần làm rõ các điểm sau:

Thứ nhất, lương hay thu nhập là kết quả của sự cống hiến của bạn cho công việc, bạn sẽ nhận được mức lương tương xứng với giá trị tạo ra, mà giá trị này phụ thuộc vào việc bạn chọn được ngành nghề phù hợp với năng lực và sở thích của mình. Nghề phù hợp sẽ giúp bạn có được ngọn lửa đam mê, vượt qua khó khăn, trau dồi kiến thức- kỹ năng, tạo lập giá trị. Thực tế cho thấy, bạn có thể làm  bất cứ nghề gì, nếu bạn giỏi thì khả năng kiếm được nhiều tiền của bạn sẽ cao.

“Bạn chỉ có thể đạt được một thứ gì đó mà bạn ưa thích. Đừng biến tiền thành mục tiêu của bạn. Thay vào đó, hãy theo đuổi những việc mà bạn yêu thích, và làm việc đó thật tốt đến nỗi mà người khác không thể rời mắt khỏi bạn – Maya Angelou”.

Thứ hai, như đã đề cập ở trên, lương hay thu nhập chỉ là một trong những giá trị nghề nghiệp, ngoài tiền lương, chúng ta còn nhiều yếu tố khác cần cân nhắc. Vì vậy, bạn nên lập ra một bản giá trị nghề nghiệp cho mình và xếp hạng mức độ quan trọng của các giá trị nghề nghiệp này. Lúc này, bạn sẽ hiểu được mức độ quan trọng của việc kiếm được thu nhập cao so với các giá trị nghề nghiệp khác. Và đương nhiên, ngành nghề nào phù hợp được với nhiều giá trị nghề nghiệp hơn, phù hợp với những giá trị nghề nghiệp được bạn xếp hạng đầu tiên, bạn nên ưu tiên lựa chọn.

Thứ ba, nhiều bạn lại đặt ra việc “phải lựa chọn giữa ngành lương cao và ngành phù hợp với đam mê, sở thích của mình” nhưng thực ra, bạn không cần phải chọn bên này, bỏ bên kia” vì sẽ có nhiều ngành nghề vừa có thể phù hợp với đam mê, sở thích, vừa có thể đem lại cho bạn thu nhập khá tốt. Do vậy, bạn không nên tự giới hạn mình, chúng ta nên lập ra một bảng tiêu chí các ngành nghề, đánh giá và cho điểm mức độ phù hợp với sở thích, năng lực, các giá trị nghề nghiệp của mình. Ngành nào có số điểm cao nhất sẽ là ngành phù hợp nhất với bạn.

Đối với những ngành được xem là không có thu nhập cao như giảng dạy, công tác xã hội hay y tế cũng có nhiều lựa chọn để cải thiện mức thu nhập như làm trong khu vực tư nhân, làm thêm nghề tay trái. Tuy vậy, nếu có 02 yếu tố: (1) thu nhập cao là một giá trị nghề nghiệp rất quan trọng với bạn (2) ngành nghề bạn đang chọn quá khó khăn để kiếm được thu nhập cao thì bạn nên đến với các lựa chọn tiếp sau trên bảng xếp hạng các ngành nghề của mình.

Tóm lại, tìm hiểu về thu nhập cũng rất quan trọng để bạn hiểu thêm về nghề nghiệp, có thêm động lực để học tập, biết được các kiến thức, kỹ năng nào mình cần có được để có thu nhập cao.Tuy vậy, việc chọn ngành nghề đúng khả năng, sở thích sẽ là gốc rễ của vấn đề để chúng ta có được những “quả", trong đó có “quả ngọt” về thu nhập. 

Các bạn cần tìm hiểu thêm về các giá trị nghề nghiệp hay bảng tiêu chí chọn nghề, hãy liên hệ ngay với CDM nhé!

Kim Tuyến