Thị trường lao động đang gặp khủng hoảng vì đại dịch Covid-19 nên xu hướng tìm các công việc có thể làm từ xa hoặc linh động về thời gian sẽ được nhiều người lựa chọn hơn trong tương lai. Nếu bạn đang chập chững bước vào con đường làm việc tự do (freelance) thì phải thuộc nằm lòng những quy tắc dưới đây để tự bảo vệ quyền lợi của mình.
>> Hướng dẫn cho người mới bắt đầu làm freelancer
Chọn lọc khách hàng kỹ lưỡng ngay từ đầu
Tương tự như chọn bạn mà chơi, khi quyết định cộng tác với bất kỳ công ty hoặc khách hàng cá nhân nào thì bạn đều phải cố gắng tìm hiểu họ thật kỹ trước khi đặt bút ký hợp đồng. Khách hàng là người đem lại cho bạn thu nhập nhưng nếu chọn nhầm người cộng tác thì bạn sẽ gặp rất nhiều rắc rối không lường trước được. Một số tiêu chí khi chọn khách hàng có thể kể đến như minh bạch về thù lao, phản hồi thắc mắc của bạn nhanh chóng và không có bất kỳ bài đăng hạ bệ nào trên mạng.
Nếu được, bạn hãy ngỏ ý được đến văn phòng giao dịch của khách hàng (nếu có) để thảo luận về công việc. Đây là cơ hội để bạn ngó nghiêng xem văn phòng có chỉn chu và chuyên nghiệp không nhằm đưa ra đánh giá sơ bộ. Đối với những trường hợp không thể gặp mặt trực tiếp mà chỉ có thể trò chuyện qua mạng, chẳng hạn như các công ty đặt trụ sở ở nước ngoài, thì đôi khi bạn cần phải dùng trực giác và năng lực tra cứu của mình để phán đoán xem đối tượng khách hàng này có thực sự đàng hoàng không. Kỹ năng “nhìn khách hàng” này cần phải luyện tập trong một thời gian dài thì mới lĩnh hội được nhưng chỉ cần bạn có chủ ý cân nhắc mỗi khi tiếp xúc với khách hàng thì nguy cơ gặp phải đối tượng lừa đảo đã giảm thiểu đáng kể. Tất nhiên nếu bạn đánh hơi được bất kỳ sự nghi ngờ nào thì hãy chủ động từ chối hợp tác ngay lập tức.
Đánh giá mức độ uy tín của khách hàng trong lần giao dịch đầu tiên
Những ấn tượng ban đầu dù sao cũng chỉ do bạn suy đoán nên không chắc chắn 100% mà phải đợi đến lần thanh toán đầu tiên mới có thể đưa ra câu trả lời chính xác. Để phòng ngừa tình trạng bị “quỵt” số tiền quá lớn thì bạn chỉ nên nhận các dự án nhỏ hoặc vừa phải trong lần đầu hợp tác để thăm dò đối phương. Bằng cách này, nếu không may “vận xui” rơi trúng đầu bạn thì ít nhất tổn thất cũng không quá lớn.
Trong lần giao dịch đầu tiên, bạn không chỉ nên quan sát xem khách hàng trả lương có đúng hạn như giao kèo không mà hãy đánh giá toàn bộ quá trình cộng tác. Chẳng hạn như yêu cầu công việc của họ có hợp lý không, đánh giá của họ có xác đáng không và phong thái làm việc của họ có phù hợp với phong cách của bạn không. Để có thể đi được đường dài với nhau thì sự hòa hợp trong những vấn đề trên rất đỗi quan trọng. Tuy vậy thì một số khác biệt vẫn có thể du di được nhưng thanh toán lương chậm hay “quỵt” lương là không thể chấp nhận bạn nhé.
>> 5 công việc có thể làm trực tuyến ở bất kỳ đâu
Cố gắng luôn tuân thủ deadline bằng-bất-cứ-giá-nào
Để có tư cách đòi hỏi khách hàng thanh toán lương đúng hạn thì bạn buộc phải là người lao động tôn trọng deadline tuyệt đối, ít nhất là trong những lần giao dịch đầu tiên để đặt một nền móng làm việc chuyên nghiệp nhất định. Bạn không thể nào làm việc xuề xòa và bàn giao sản phẩm muộn mà lại đòi hỏi khách hàng luôn trả lương đúng hạn. Việc bạn nghiêm túc với công việc sẽ góp phần khiến khách hàng tự thấy mình có trách nhiệm thanh toán đúng hạn nếu họ là người đàng hoàng.
Nếu bạn chưa quen với việc tuân thủ deadline khi làm việc một mình không có người khác đốc thúc thì ban đầu hãy nhận ít việc để có thể từ từ thích nghi. Bạn nên nhớ rằng cố gắng thức khuya dậy sớm để hoàn thành công việc đúng hạn là việc thường ngày ở huyện đối với người chọn con đường làm việc tự do nên hãy tập làm quen với điều đó.
Tiền là ràng buộc quan trọng nhất
Kể cả cho bạn có ký hợp đồng thì điều cốt lõi gắn kết bạn với công việc tự do chính là thù lao. Vì lẽ đó nên nếu bạn không nhận được tiền như đã được cam kết thì hãy ngừng ngay công việc đang làm lại. Chẳng hạn như thù lao của bạn được chia làm nhiều đợt thanh toán thì nếu tới hạn mà bạn vẫn chưa nhận được số tiền đúng yêu cầu thì hãy tạm ngưng làm việc để gây áp lực với phía khách hàng. Hoặc nếu bạn nhận lương theo tháng thì có bất kỳ tháng nào bị chậm lương quá lâu không có lý do thỏa đáng thì hãy ngừng làm việc và đặt vấn đề với người trực tiếp quản lý.
Tuyệt đối không được cố gắng làm việc không công trong nhiều tháng trời chỉ vì lòng tin rằng trước sau gì tiền cũng sẽ được chuyển vào tài khoản. Giang hồ vốn hiểm ác nên bạn phải là người tự thân lo liệu cho mình trước. “Tiền trao cháo múc” là quy tắc bất di bất dịch trong chuyện làm ăn nên bạn không cần phải ngại ngùng về vấn đề này.
>> 8 lĩnh vực ít bị ảnh hưởng bởi Covid-19 bạn nên cân nhắc theo đuổi
“Bóc phốt” là lựa chọn cuối cùng
Nếu bạn không may bị “bùng” một khoản tiền công mà không thể đòi được khi đã tìm đủ mọi cách từ nhắc nhở đến van xin thì hãy chọn phương án cuối cùng là “bóc phốt” khách hàng này trên các trang mạng xã hội. Động thái này sẽ góp phần gây áp lực cho họ khẩn trương thanh toán cho bạn để sau đó đường ai nấy đi. Hoặc nếu họ nhất quyết không trả tiền thì ít nhất bạn cũng đã góp phần cảnh bảo các bạn khác trong cộng đồng freelance tránh xa một số đối tượng làm ăn gian dối.
